ศึกษาและจัดทำข้อมูลการจำแนกลำดับชั้นของโครงข่ายทางหลวงแผ่นดินทั่วประเทศเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการวางแผนพัฒนาและบริหารจัดการทางหลวง

Abstract

โครงข่ายทางหลวงแผ่นดินเชื่อมโยงพื้นที่ต่าง ๆ ทั่วประเทศ เพื่อรองรับการขนส่งและการเดินทางของผู้ใช้ทางให้มีความสะดวกรวดเร็วและปลอดภัย การจำแนกลำดับชั้นทางหลวงในประเทศไทย ในปัจจุบันมีอยู่ 3 แนวทาง คือ (1) การจำแนกลำดับชั้นทางหลวงตามหน่วยงานที่ควบคุมดูแล (2) การจำแนกลำดับชั้นทางหลวงตามบทบาทของการเชื่อมโยง และ (3) การจำแนกลำดับชั้นทางหลวงตามการใช้งาน แต่เนื่องด้วยความซับซ้อนของโครงข่ายทางหลวงที่เพิ่มขึ้น ผนวกกับการเปลี่ยนแปลงทางด้านเศรษฐกิจและสังคมของประเทศไทยอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้วิธีการจำแนกลำดับชั้นถนนในโครงข่ายทางหลวงที่กล่าวมาข้างต้นนั้น ไม่สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงดังกล่าว จากการศึกษานี้ พบว่า แนวทางในการจัดลำดับชั้นของทางหลวงเพื่อให้สามารถตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงข้างต้น ควรพิจารณาจากปัจจัยหลักด้วยกัน 2 ปัจจัย ได้แก่ จะพิจารณาจากบทบาทของการเชื่อมโยงและสภาพแวดล้อมสองข้างทาง โดยการศึกษาแบ่งบทบาทของการเชื่อมโยงออกเป็น 4 ระดับ (1) ระดับประเทศ (2) ระดับภูมิภาค (3) ระดับจังหวัด และ (4) ระดับอำเภอ ส่วนสภาพแวดล้อมสองข้างทาง มี 5 รูปแบบ ได้แก่ (1) พื้นที่ชนบท (2) พื้นที่เมืองในชนบท (3) พื้นที่ชานเมือง (4) พื้นที่เมือง และ (5) พื้นที่ศูนย์กลางเมือง นอกจากนี้การศึกษาได้ทำการกำหนดการจำแนกลำดับชั้นทางหลวงแผ่นดินจากระดับการเชื่อมโยงเป็น 6 ลำดับชั้น ดังนี้ (1) ทางหลวงพิเศษ (2) ทางหลวงแผ่นดินลำดับชั้นที่ 1 หรือ ทางหลวงแผ่นดินสายประธาน (3) ทางหลวงแผ่นดิน ลำดับชั้นที่ 2 หรือ ทางหลวงแผ่นดินสายรองประธาน (4) ทางหลวงแผ่นดินลำดับชั้นที่ 3 หรือทางหลวงแผ่นดินสายหลัก (5) ทางหลวงแผ่นดินลำดับชั้นที่ 4 หรือทางหลวงแผ่นดินสายรอง และ (6) ลำดับชั้นเชื่อมโยง The National Highway Network of Thailand connects various areas throughout the country. It supports the transport of goods and passengers to be convenient, fast and secure. Currently, the hierarchical classification of highways in Thailand is based on 3 criteria: (1) administrative classification, (2) link role classification, and (3) usage classification. This method of classifying the highway hierarchy is inconsistent with the complexity of the highway network, the economic and social changes. This study suggests that guideline used to classify the National Highway of Thailand should base 2 principles: link role connectivity and roadside context. Link role connectivity, in this study, is divided into 4 levels: national level, Regional level, provincial level, and district level. There are 5 types of roadside environment: rural, rural town, suburban, urban, and urban core. Moreover, the study also classifies Thai National Highway based on link role connectivity into 6 hierarchies: (1) motorway, (2) Link I - national highway and AH highway, (3) Link 2 - regional highway, (4) Link 3 – provincial highway, (5) Link 4 - district highway, and (6) C-Link - connecting link.